Hen phế quản là bệnh rất phổ biến trên thế giới chứ không riêng ở Việt Nam, thống kê cho thấy có ít nhất 1 - 4% dân số thế giới mắc bệnh này. Cơn hen phế quản ác tính dẫn đến tử vong do biến chứng suy hô hấp (50%), đột tử (50%). Hầu hết các bệnh nhân hen phế quản, kể cả những người luôn điều trị tích cực, cũng có vài lần lên cơn hen nặng, đó có thể là cơn hen phế quản ác tính mà nếu không cấp cứu kịp sẽ gây tử vong.
Trường hợp tử vong vì cơn hen phế quản ác tính cho thấy sự thất bại trong điều trị hen phế quản ở cả mặt hồi sức cấp cứu lẫn điều trị dự phòng. Có trường hợp bệnh nhân cả đời chỉ có những cơn hen thuộc dạng nhẹ hoặc vừa phải nên chủ quan không ngăn chặn, điều trị tích cực, dẫn đến đột tử do một cơn hen ác tính kích phát bất ngờ. Hen phế quản ác tính có thể bắt gặp ở mọi lứa tuổi, không hiếm trường hợp những người trẻ tuổi tử vong vì lên cơn hen ác tính và không được cấp cứu sớm.
Hen phế quản ác tính là gì?
Hen phế quản ác tính là tình trạng đặc trưng do sự co thắt kịch phát của tiểu phế quản. Hiện tượng viêm là nguyên nhân quan trọng dẫn đến co thắt của phế quản và tăng độ nhạy cảm của phế quản. Dịch nhờn tiết ra quá nhiều làm tắc nghẽn các tiểu phế quản ở cuống phổi gây khó thở.
Hen phế quản ác tính là cơn hen nặng, có thể kéo dài đến 1 - 2 ngày, dùng các loại thuốc giãn phế quản không có tác dụng. Triệu chứng của bệnh nhân thường là bị ngạt thở đột ngột, da dẻ tím ngắt và có thể tử vong trong vòng 1 tiếng đồng hồ.
Những yếu tố gây hen phế quản ác tính và dấu hiệu nhận biết
Những bệnh nhân hen phế quản mãn tính nặng, thường xuyên phải nằm viện điều trị có thể thường xuyên phải dùng corticoid nhiều ngày nay phải dừng đột ngột. Người bệnh sử dụng các loại thuốc như sunfit hoặc aspirin, penicillin, thuốc ức chế men chuyển, chẹn beta; căng thẳng tâm lý triền miên, dị nguyên xâm nhập như lông động vật, phấn hoa, thực phẩm…
Những dấu hiệu của cơn hen phế quản ác tính:
- Cơn hen xuất hiện trong vòng nhiều ngày liền
- Cơn cơn hen đến liên tục và tần suất dày đặc hơn
- Giữa các cơn hen, tình trạng của phổi không phục hồi lại được
- Phải gia tăng lượng thuốc cường beta
- Lượng khí thở ra giảm dần
- Cơ thể mệt mỏi
Trong cơn hen phế quản ác tính, bệnh nhân thường có các biểu hiện như:
- Khó thở không thể nằm được, tư thế ngồi ngày đầu về phía trước sẽ dễ chịu hơn.
- Nói không lên câu, đứt đoạn.
- Khó ho, thở rít sâu, tần số lên trên 30 lần mỗi phút.
- Mồ hôi nhiều, giãy giụa.
- Ngủ li bì, lú lẫn
- Co kéo cơ hô hấp cơ ức đòn chùm và trên ức
- Da tím tái
- Nghe thấy tiếng ran rít từ phổi
- Tim đập nhanh hơn 120 lần/phút
Nếu cơn hen ác tính không được cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng thở nông, hôn mê, thậm chí ngừng hô hấp, trụy tim, mạch chậm, nghe phổi không thấy ran rít… Bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng.